Συμμετείχα στο συλλαλητήριο οπαδών του Παναθηναϊκού που οργάνωσε η Θύρα 13 τη Κυριακή 19 Μαΐου πριν από τον αγώνα με τον Ολυμπιακό, το τελευταίο αγώνα της περιόδου 2023-24. Εντυπωσιάστηκα με τον μεγάλο αριθμό των φίλων του Παναθηναϊκού που μαζεύτηκε στο Πεδίο του Άρεως κάτω από έναν πολύ ζεστό απογευματινό ήλιο και περίμενε υπομονετικά να αρχίσει η ανηφορική πορεία κατά μήκος του ανοδικού ρεύματος της Λεωφόρου Αλεξάνδρας. Αισθάνθηκα τον ενδυναμωτικό συλλογικό παλμό, το ανήκειν σε ένα «εμείς» που δημιουργείται κανονικά μόνο στο πέταλο ενός γηπέδου. Δεν έχει σημασία εάν είμασταν δέκα η (πιο ρεαλιστικά) πέντε χιλιάδες. Και δεν έχει σημασία πως δεν υπήρχε η προετοιμασία, η διοργάνωση και ο όγκος του συλλαλητηρίου που είχε γίνει τον Απρίλιο του 2008. Αυτό που μέτρησε, και αυτό που με έκανε περήφανο ήταν πως ως Παναθηναϊκοί εκδηλώσαμε για άλλη μια φορά πως είμαστε ακόμη εδώ, σε πείσμα των πέτρινων δεκαετιών που έχει ζήσει το ποδοσφαιρικό τμήμα του πιο ιστορικού αθλητικού συλλόγου της χώρας.
Ο κόσμος άρχισε να μαζεύεται από νωρίς. Οι πιο προνοητικοί στάθηκαν στη σκιά του μεγάλου ξενοδοχείου Radisson όπου σχηματιζόταν η κεφαλή της πορείας. Οι υπόλοιποι αναζητούσαν σκιά κάτω από τα δέντρα του Πεδίου του Άρεως κάτω από αγέρωχο βλέμμα του έφιππου Βασιλέα Κωνσταντίνου του οποίου το άγαλμα δεσπόζει στη είσοδο του πάρκου. Ήταν εκεί που οι οπαδοί του με επικεφαλής τον Αρχιεπίσκοπο Θεόκλητο είχαν καταραστεί και αφορίσει τον Ελευθέριο Βενιζέλο το 1916 την εποχή του Εθνικού Διχασμού ανάμεσα στους βασιλικούς και τους βασιλικούς. Πετούσαν πέτρες που σχημάτισαν ένα λόφο ενώ χτυπούσαν οι καμπάνες των γύρω εκκλησιών. Στις 19 Μαΐου ήρθε η σειρά του Γιάννη Αλαφούζου, με μια διαδικασία πολύ λιγότερο δραματική και πολιτισμένη. Δεν αναθεματίστηκε ο ιδιοκτήτης της ΠΑΕ Παναθηναϊκός. Απλά και μόνο του ζητήθηκε να πουλήσει την ΠΑΕ.
Άρχισε σα μια φιλική συγκέντρωση χιλιάδων Παναθηναϊκών, άλλων με πανό να φωνάζουν συνθήματα, άλλων να πετούν τρικάκια με το σύνθημα της εκδήλωσης «Αλαφούζο Πούλο» και των περισσότερων σε πηγαδάκια να συζητούν φιλικά και ήρεμα. Μία θάλασσα από κοντομάνικα, είτε πράσινα είτε τα μαύρα με τα διακριτικά των διαφόρων συνδέσμων της Θύρας 13. Και πολλά τριφύλλια. Όταν ξεκίνησε η κεφαλή συντάχθηκαν όλοι από πίσω της και με συνθήματα άρχισαν τη διαδρομή των δύο χιλιομέτρων μέχρι το γήπεδο. Δεν υπήρχε αστυνομία, δεν υπήρχε περιφρούρηση, δεν υπήρχαν μαγαζιά με τα ρολά κατεβασμένα. Οι κάτοικοι από τις γύρω πολυκατοικίες έβλεπαν από τα μπαλκόνια τους εντυπωσιασμένοι.
Η πορεία έφτασε στο σημείο που είχαν κλείσει τον δρόμο στο ύψος των Δικαστηρίων οι δυνάμεις της αστυνομίας και διαλύθηκε ήσυχα. Όσοι είχαμε εισιτήρια για τον αγώνα μπορέσαμε να περάσουμε τον αστυνομικό έλεγχο. Εξαίρεση ήταν όσοι είχαν εισιτήρια για τη Θύρα 13 για τους οποίους προφανώς επιφυλασσόταν ειδικός έλεγχος. Ίσως ήταν στη διάρκεια εκείνης της διαδικασίας που έπεσαν και μερικά δακρυγόνα χωρίς συνέχεια όμως. Όταν γέμισε το πέταλο της Θύρας 13 – ομολογουμένως όχι ολοκληρωτικά – τα συνθήματα κατά του Αλαφούζου συνεχίστηκαν ακόμη και στη διάρκεια του κρίσιμου αγώνα με τον Ολυμπιακό πράγμα που δικαιολογημένα δημιούργησε κάποια δυσφορία στις άλλες κερκίδες.
Τέτοιου είδους πρωτοβουλίες όπως αυτό το συλλαλητήριο, εκδηλώσεις που εκφράζουν την αγάπη, τη ταύτιση και την έγνοια οπαδών ενός ποδοσφαιρικού σωματείου είναι σημαντικές, ιδίως όταν αυτά τα σωματεία έχουν γίνει Ποδοσφαιρικές Ανώνυμες Εταιρείες. Δυστυχώς, το οργανωμένο οπαδικό κίνημα έχει αποκτήσει κακή φήμη. Με ευθύνη μίας μερίδας του έχει διολισθήσει πολύ συχνά σε πράξεις βίας που αντανακλούν τις γενικότερες παθογένειες της χώρας. Και δυστυχώς πολλά από τα συνθήματα των οργανωμένων οπαδών περιέχουν σεξιστικά και ομοφοβικά στοιχεία, πράγμα που συμβαίνει και σε άλλες χώρες, αλλά που δεν συνάδει με το γνήσιο πνεύμα του αθλητισμού. Ας αναγνωρίσουμε όμως τις πολύτιμες πλευρές του φαινόμενου των «οργανωμένων» όπως για παράδειγμα στις περιπτώσεις των κινητοποιήσεων που αποζητούν να ακουσθεί η φωνή τους και η γνώμη όσων αγαπούν και ταυτίζονται με έναν αθλητικό σύλλογο. Έχουν γίνει τέτοιες κινητοποιήσεις διαμαρτυρίας για τα κακώς κείμενα ενός συλλόγου, η του ποδοσφαίρου γενικότερα, στο παρελθόν στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη, το Ηράκλειο, τη Λάρισα.
Ενώ θεωρώ το συλλαλητήριο της 19ης Μαΐου πετυχημένο στο βαθμό που δήλωσαν «παρόν» οι οπαδοί του Παναθηναϊκού, προσωπικά θα ήθελα να έχω δει κάτι παραπάνω, πέρα από το κεντρικό σύνθημα «Αλαφούζο Πούλο». Μια και γίνεται μια τέτοια προσπάθεια και κινητοποίηση, γιατί να μην παρουσιαστεί ένα πιο ρεαλιστικό αίτημα η και κάποιες εναλλακτικές προτάσεις; Χρησιμοποιώ τη λέξη «ρεαλιστικό» διότι δεν νομίζω πως ο κύριος Αλαφούζος προτίθεται να πουλήσει τη ΠΑΕ. Οι καταγγελίες του για τη διαφθορά στο ελληνικό ποδόσφαιρο στα διεθνή μέσα ενημέρωσης και η πρόσφατη συνέντευξη του στην Athens Voice δείχνουν πως θα παραμείνει στη θέση του. Και έστω εάν θελήσει να πουλήσει τις μετοχές του, και παρά το καλό όνομα του Παναθηναϊκού, ποιος θα ήθελε να επενδύσει σε ένα πρωτάθλημα όπου κυριαρχούν ορισμένοι αδίστακτοι ολιγάρχες τους οποίους το υποτιθέμενο επιτελικό κράτος δεν τολμά να ακουμπήσει; Κάτι πιο ρεαλιστικό λοιπόν θα ήταν για παράδειγμα η πίεση στον ιδιοκτήτη της ΠΑΕ Παναθηναϊκός για να κάνει ένα βήμα πίσω και να ορίσει έναν διευθύνοντα σύμβουλο (δανείζομαι από το λεξιλόγιο του επιχειρηματικού κόσμου), κάποιον με ποδοσφαιρικό «μυαλό» και εμπειρία που δε θα κάνει χοντρά λάθη όπως για παράδειγμα να διώξει προπονητή με το ανάστημα του Γιοβάν Γιοβάνοβιτς.
Άκουσα με προσοχή τον τεχνικό διευθυντή της ΠΑΕ τον κύριο Γιάννη Παπαδημητρίου στη συνέντευξη που έδωσε μετά τον τελικό κυπέλλου με τον Άρη να παραδέχεται πως έγιναν λάθη τη φετινή περίοδο και πως οι διοικούντες μαθαίνουν από αυτά. Το θέμα είναι τι είδους λάθη ήταν αυτά, συγκυριακά η συστημικά; Εάν είναι συγκυριακά, δηλαδή κακές στιγμές σε μία πορεία σωστή, τότε ναι, τα μαθήματα εξάγονται εύκολα. Φοβάμαι όμως πως τα λάθη δεν ήταν συγκυριακά αλλά συστημικά, δηλαδή πηγάζουν από τον τρόπο που παίρνονται αποφάσεις, ιδίως στις προσλήψεις και απολύσεις προπονητών τα τελευταία χρόνια. Άρα λοιπόν το να μάθουνε όλοι από αυτά δεν είναι τόσο εύκολο εάν το ίδιο σύστημα διαιωνίζεται. Μάλλον χρειάζονται πρώτα ριζικές αλλαγές στο πως διοικείται η ΠΑΕ Παναθηναϊκός.
Μία πιο τολμηρή πρόταση που θα μπορούσε να εκφράσει ένα συλλαλητήριο οπαδών θα ήταν να καθιερωθεί η εκπροσώπηση των οπαδών στο Διοικητικό Συμβούλιο της ΠΑΕ. Έχει ένα ποσοστό 10% των μετοχών ο ΠΑΟ δηλαδή ο «Ερασιτέχνης» αλλά από εκεί δεν περιμένω κάποια κριτική η έλεγχο για το πως κινείται η ΠΑΕ. Υπάρχει όμως ένα ελάχιστο ποσοστό η «Παναθηναϊκή Συμμαχία» η οργάνωση λαϊκής βάσης που δεν ευδοκίμησε αλλά θα άξιζε να αναζωογονηθεί όχι όμως κάτω από την ηγεμονία της ΠΑΕ. Δύσκολο βέβαια, διότι ο Έλληνας φίλαθλος δεν έχει τη νοοτροπία της εθελοντικής συμμετοχής, όπως γενικά πολλοί Έλληνες που τα περιμένουν όλα από το κράτος. Έχουμε βέβαια όλο και πιο πολλά δείγματα εθελοντισμού και μακάρι να εμφανισθεί ο εθελοντισμός και στον οπαδικό χώρο με τη μορφή ακόμη πιο ενεργητικής συμμετοχής στα κοινά των συλλόγων.
Μέχρι να φτάσει εκείνη η μέρα ας ψάξουμε για άλλους τρόπους να συμμετέχουν η τουλάχιστον να επηρεάζουν οι οπαδοί στις αποφάσεις της ΠΑΕ. Εννοείται πως ο κύριος Αλαφούζος αποφασίζει διότι έχει την πλειοψηφία των μετοχών αλλά με ένα διοικητικό συμβούλιο που εκπροσωπεί καλύτερα τον κόσμο του Παναθηναϊκού θα μπορεί να ακούει τη γνώμη και του απλού οπαδού και να δίνει λόγο για τις ενέργειες του. Διότι χωρίς μια τέτοια εναλλακτική πρόταση, το συλλαλητήριο, και αυτά που θα γίνουν στο μέλλον εάν χρειαστεί, παραμένει είτε μια κραυγή διαμαρτυρίας η απαιτεί απλά την αντικατάσταση του νυν ιδιοκτήτη από κάποιον που ευχόμαστε να παίξει το ρόλο του μεσσία χωρίς καμία όμως εγγύηση. Διότι η πραγματική εγγύηση για το μέλλον του τριφυλλιού είναι ο κόσμος του Παναθηναϊκού.