Μιας και ξαφνικά , παγκοσμίως και για κάποιον ανεξήγητο λόγο , ξεκίνησαν να λέγονται αλήθειες , εξαιρούμε τον κόουτς Μπ , ο οποίος , θύμα των οικογενειακών προσλαμβανουσών και των θεμάτων που αυτές δημιούργησαν στον ψυχισμό του , αποτελεί την ενσάρκωση της φράσης πως η ημιμάθεια είναι χειρότερη απ’την αμάθεια , ας δώσουμε κι εμείς δυο ερεθίσματα προς περισυλλογή κι από κει και πέρα , όποιος Παναθηναϊκός οπαδός προβληματιστεί , ας ψάξει , ας μελετήσει κι ας καταλήξει στα δικά του συμπεράσματα . Ακριβώς γι’αυτό το λόγο , για να ωθήσω σε προσωπική προσπάθεια , θα θίξω μόνο επιφανειακά το θέμα μας , χωρίς πολλές παραθέσεις γεγονότων και ημερομηνιών και αφήνω τα περαιτέρω πάνω σας.
Η ίδρυση του Παναθηναϊκού μας , ως γεγονός , δεν είναι απλά η ενεργοποίηση ενός ακόμα ποδοσφαιρικού σωματείου . Ήδη υπήρχαν κάποιες ομάδες που έπαιζαν μπάλα , σε Ελλάδα και Μ. Ασία , άλλη μία δεν άλλαζε κάτι . Η , σχεδόν κοσμογονική , αλλαγή για τον Ελληνικό Αθλητισμό όμως , προέκυψε απ’τη φύση και θέση των Ιδρυτών της Ομάδας μας . Επρόκειτο περί νέων , αθλητών του Πανελληνίου ΓΣ οι περισσότεροι , οι οποίοι επι της ουσίας απλά ζητούσαν το προφανές για την εποχή , την ηλικία και τις ανάγκες τους . Να τους αφήσουν να παίξουν ποδόσφαιρο . Πράγμα το οποίο η διοίκηση του Πανελληνίου , ως θεματοφύλακες του Κλασσικού Αθλητισμού , έβλεπαν ως επικίνδυνο νεωτερισμό , ως ολέθρια απομάκρυνση απ’τις αξίες του Αθλητικού Ιδεώδους και , ως εκ τούτου , δεν υπήρχε περίπτωση να δώσουν άδεια για δημιουργία ποδοσφαιρικού τμήματος.
Έτσι λοιπόν , οι Καλαφάτης και Σια , τι έκαναν ; Πολύ απλά ,δημιούργησαν δική τους Ποδοσφαιρική ομάδα ! Παρέμειναν αθλητές του Πανελληνίου οι περισσότεροι όσον αφορά στίβο κλπ (για κάποιο διάστημα), πλην όμως , υπήρξαν πιονέροι του ποδοσφαίρου αλλά και της προόδου της Ελλάδας , ακολουθώντας το Πνεύμα της Εποχής , σπάζοντας αγκυλώσεις και προκαταλήψεις δεκαετιών .
Οι πρωτοπόροι αυτοί ήταν μήπως τίποτα λεφτάδες ; Κοτζαμπάσηδες , προύχοντες και υπουργοί ; Τίποτα εφοπλιστές, σαν τους Ανδριανόπουλους μετέπειτα , πχ ; Όχι . Ήταν παιδιά της δημιουργούμενης για πρώτη φορά στην Ελλάδα αστικής τάξης , η οποία συνοψιζόταν στο δίπτυχο «όχι χωριάτες , όχι αριστοκράτες», παιδιά του Ατυχούς Πολέμου και των μεγάλων λαθών , παράλληλα όμως , παιδιά της Ελπίδας για το μέλλον της Ελλάδας που , εκείνα τα χρόνια ανασκουμπωνόταν , εκσυγχρονιζόταν και , με τα μπρος και τα πίσω της , έβρισκε την αισιοδοξία ν’αντιμετωπίσει τις προκλήσεις που ο Νέος Αιώνας άπλωνε μπροστά της . Αυτό ακριβώς μπορούμε να πούμε πως συνόψιζε ο Παναθηναϊκός μας με την Ίδρυσή του . Μια πολιτιστική Επανάσταση ενάντια σε Κατεστημένα , Συμφέροντα και Σκοταδιστική οπισθοδρόμηση , ένα άλμα στο Αύριο και τη Δόξα . Τα οποία , κατέκτησε αμφότερα…Αυτά για αρχή .
Τώρα , αν κάποιοι θεωρούν πως η ομάδα των εμπόρων , των γιατρών , των έφεδρων αξιωματικών , των καλλιτεχνών και των υπαλλήλων είναι το ένα άκρο και η προσπάθεια μαντροποίησης των λούμπεν, των αγράμματων και των χυδαίων από εφοπλιστάδες και κυβερνήσεις μπας και τους κρατήσουν κοιμισμένους κι ελεγχόμενους (ιδίως μετά από μια Εθνική Καταστροφή) μπαίνουν στο ίδιο ζύγι , ας τους προσέχετε λίγο παραπάνω γιατί , είτε είναι οι ίδιοι πρόβατα και θα σας πάρουν στο λαιμό τους είτε είναι λύκοι που παριστάνουν τα πρόβατα.
Πάμε τώρα στα σοβαρά . Παρατηρώντας την πορεία του Συλλόγου μας τα τελευταία πενήντα χρόνια , απ’τη Μεταπολίτευση και μετά χονδρικά και , μελετώντας την Ιστορία της Χώρας μας το ίδιο διάστημα , μπορεί να πει κανείς πως οι δυο αυτές πορείες όχι απλά ομοιάζουν αλλά , σχεδόν ταυτίζονται ! Η ανθρωπογεωγραφία που αναφέραμε προηγουμένως σίγουρα παίζει κάποιο ρόλο αλλά , θεωρούμε , όχι τον κύριο. Πλέον , με την Πανελλαδική επέκταση της οπαδικής βάσης των μεγάλων ομάδων και της ομογενοποίησης του πληθυσμού , σαφώς και ακόμα υπάρχουν διαφορές (εμφανέστατες) , όμως καμία κοινωνική ομάδα , πλην διαχειριστικών , καθημερινών θεμάτων , δε μπορούμε να ισχυριστούμε πως κρατά τα ηνία του Κράτους . Αυτά έχουν περάσει στα χέρια ενός κλειστού κύκλου ατόμων και οικογενειών , συγκεκριμένων Ιδρυμάτων και Οργανισμών , όπου , δε νομίζω να μπορούμε να τα χαρακτηρίσουμε ακριβώς ως Ολιγαρχία , ας πούμε όμως πως πρόκειται για ένα υπερσυγκεντρωτικό σύστημα διοίκησης . Φαντάζομαι , κανείς πραγματικά δεν έχει ενστάσεις επ’ αυτού .
Απ’την ώρα όμως που το ποδόσφαιρο στη χώρα μας έγινε επαγγελματικό , πέρασε κι αυτό επίσημα στην εποχή ελέγχου του από συγκεκριμένα πρόσωπα , πράγμα απολύτως λογικό και συμβατό με το πλαίσιο διοίκησης που αναφέραμε παραπάνω . Γνωστά όλα αυτά , το ίδιο είδαμε να γίνεται με ΜΜΕ , ενέργεια , τηλεπικοινωνίες κλπ . Έλα όμως που ο Παναθηναϊκός , ως μια απ’τις μεγαλύτερες ομάδες και , σίγουρα , ως η κορυφαία σε επίπεδο , πνευματικό και κοινωνικό , των φιλάθλων της δε γινόταν προφανώς ν’αφεθεί στα χέρια κάποιου χαμηλά σ’αυτή τη (μικρή ούτως ή άλλως) Πυραμίδα ισχύος ! Θα δημιουργούνταν πρόβλημα και τριγμοί στην κοινωνική συνοχή , στην ήδη πολύπαθη για δεκαετίες κοινωνική συνοχή … Έτσι , από τότε και μετά , ο Σύλλογος βρίσκεται υπό τη διοίκηση , με ή χωρίς ιδιοκτησία θεωρώ , ανθρώπων που είναι στα ανώτατα κλιμάκια αυτής της Πυραμίδας . Οι οποίοι , προφανέστατα , είναι μέσα σ’αυτούς που παίρνουν και τις αποφάσεις για την πορεία της Ελλάδας . Δε γίνεται διαφορετικά .
Ο χαρακτήρας του ανθρώπου όμως είναι συγκεκριμένος . Τα βιώματά του , ο τρόπος σκέψης του , οι αντιδράσεις του , όλα αυτά θα βγουν στην επιφάνεια όταν κληθεί να λάβει αποφάσεις , είτε για μια ομάδα , είτε για μια εταιρεία, είτε για μια χώρα . Λογικό . Τ’αποτελέσματα μόνο αλλάζουν , ανάλογα τις ιδιαίτερες συνθήκες του κάθε περιβάλλοντος . Αλλά κι αυτά συνήθως , όχι τρομερά . Μ’αυτό κατά νου , πάμε να κάνουμε μια σύγκριση πορείας Ελλάδας-Παναθηναϊκού τις τελευταίες δεκαετίες.
Η Πατρίδα μας βγήκε στο φως της δεκαετίας του 80 προσπαθώντας να επουλώσει τραύματα που της άφησε η Επταετία και το Κυπριακό κυρίως , έχοντας επιτύχει μια αξιοσημείωτη άνοδο του βιοτικού και οικονομικού επιπέδου της τα χρόνια απ’τον Εμφύλιο και μετά . Αξιοσημείωτη , για να μην παρεξηγηθώ , σε σχέση με το πού βρισκόταν τη δεκαετία του 50, όχι σε σχέση με τις υπόλοιπες Ευρωπαϊκές χώρες , δεν υφίσταται στην πραγματικότητα καμία τέτοια σύγκριση , τα μεγέθη είναι διαφορετικά …
Ξεκίνησε μια προσπάθεια σίγασης των παθών και αξιοποίησης του πολιτικού προσωπικού που αναδείχτηκε απ’τον αντιδικτατορικό αγώνα κι έπειτα . Παράλληλα , έπαιρνε μορφή και το νέο επιχειρηματικό στάτους κβο , που , μετά την «απομάκρυνση» του Ωνάση , σε συνδυασμό με τους πολιτικούς , θα αναλάμβανε το τιμόνι. Το διεθνές περιβάλλον ήταν ευνοϊκό ,στην περιοχή μας είχαμε σχετική ηρεμία , τα πακέτα Ντελόρ και , γενικά , η οικονομική βοήθεια έδινε κι έπαιρνε , θα μπορούσε να πει κανείς πως είχαν μπει οι βάσεις για μια ισορροπημένη αλλά σταθερή ανάπτυξη της χώρας. Ή , μάλλον , θα έπρεπε να είχαν μπει οι βάσεις…
Τι επέλεξε αντ’αυτού η κυβερνώσα μας «ελίτ» , δυστυχώς το γνωρίζουμε πολύ καλά … «Ανάπτυξη» με δανεικά , όχι αγύριστα , άνοδος του βιοτικού επιπέδου των πολιτών με ταυτόχρονη σταθερή απαξίωση των παραγωγικών δυνατοτήτων της χώρας , κοινωνική δικαιοσύνη μόνο στα χαρτιά , στην ουσία βίαιη καταβαράθρωση του ηθικού και αισθητικού επιπέδου του λαού , με λίγα λόγια προσπάθεια δημιουργίας ενός κοινωνικού αχταρμά , ικανοποιημένου με την αύξηση του μηνιάτικου (γενναία , ειν’η αλήθεια ), στο όνομα της οποίας όμως υποθήκευσε το μέλλον των επόμενων γενεών .
Θα πει κανείς πως έγιναν όλα αυτά αλλά ήταν μια δύσκολη επιλογή που όμως μας έδωσε μια καλύτερη θέση στην Ευρωπαϊκή Οικογένεια , η χώρα απέκτησε άλλου επιπέδου ισχύ , κάτι , τέλος πάντων . Μπα , τζίφος , είναι η απάντηση . Πέραν των ανοησιών για εσωτερική κατανάλωση , η χώρα παρέμεινε τελευταία στην ΕΟΚ , μαζί με Πορτογαλία και Ισπανία (οι οποίες όμως δεν ξεπάτωσαν τις παραγωγικές τους δομές στο όνομα της κοινωνικής ισότητας καίτοι , εξερχόμενες επίσης από δικτατορίες , πράγμα που είδαμε πώς εξελίχθηκε ), στα ελληνοτουρκικά, πέραν του Σισμίκ , δεν είχαμε κάτι τρελό και , γενικά , μπορούμε να πούμε πως , παρά τη νέα στρατηγική επιλογή για το μέλλον , το ήθος κι ο ψυχισμός των πολιτών κρατούσαν ακόμα το μέταλλο των παρελθουσών δεκαετιών και διατηρούσαν τη χώρα σε ράγες .
Η μεγάλη αλλαγή , βέβαια , άρχισε να ξεδιπλώνεται τη δεκαετία του 90. Λίγο η πτώση του ανατολικού μπλοκ, λίγο η ψευδαίσθηση του «τέλους της ιστορίας», λίγο η ολοκλήρωση της απενοχοποίησης του θράσους , της λαμογιάς και της κενότητας, οδήγησαν τις «ελίτ» που έρχονταν απ’την προηγούμενη δεκαετία σε μια νέα εποχή, εποχή πλήρους παράδοσης σε εξοχώριους σχεδιασμούς, με μόνο αντάλλαγμα τη διατήρηση της θέσης τους και την αύξηση των κερδών τους. Παράγοντες που κανονικά έπρεπε να σαπίζουν στη φυλακή για κατασκοπεία, απέκτησαν θέση στο τραπέζι των αφεντικών της Ελλάδας επειδή , θέλοντας και μη, άλλαξαν στρατόπεδο και εκτιμήθηκε το ταλέντο τους στο χειρισμό των μαζών μέσω της ηθικής και πνευματικής τους υπονόμευσης. Πριμοδοτήθηκαν καραγκιόζηδες μπαστουνόβλαχοι ζιγκολό για να εκσυγχρονίσουν τον οπισθοδρομικό λαουτζίκο και γαλάζιοι άγγελοι της διαπλοκής με υπηρεσίες και ιδρύματα, έστηναν με την τεχνογνωσία τους αυτή ατσάλινο ιστό υποταγής και αλληλεξάρτησης πάνω από κάθε θεσμό αυτής της παραζαλισμένης κοινωνίας.
Το αποτέλεσμα; Η δεκαετία του 90 έγινε η δεκαετία της μεγάλης Κατάφασης . Η χώρα είπε για πρώτη φορά και εν συνόλω το μεγάλο Ναι , παραδόθηκε ολοκληρωτικά στη γοητεία του χρήματος και της διαφθοράς, κυλίστηκε στα σεντόνια της ματαιοδοξίας και της ανέμελης χυδαιότητας . Με αποτέλεσμα, πολύ σύντομα , η πυξίδα να χάσει τον πατριωτικό της Βορρά, η τρυφηλότητα να δημιουργεί ανθρώπους τεμπέληδες και μαλθακούς και , μοναδικός στόχος μικρών και μεγάλων να γίνει το «ό,τι φάμε , ό,τι πιούμε κι ό,τι αρπάξει ο κώλος μας».
Και η πρώτη σφαλιάρα όλης αυτής της εκτροπής ήρθε σβουριχτή πριν καν βγει η δεκαετία, με τα Ίμια . Το στομωμένο αίσθημα αξιοπρέπειας και φιλοπατρίας δε μπορούσε πια να κόψει το Γόρδιο Δεσμό των εξελίξεων. Κι αν , ακόμα και σήμερα, διάφοροι ταπεινωμένοι του τότε (δε θέλω να χρησιμοποιήσω την αρμόζουσα λέξη, προφανώς), προσπαθούν να πείσουν πως όλα έγιναν ως έπρεπε και πως δεν υπάρχει θέμα , οι κατραπακιές Μαδρίτης, Ελσίνκι , Οτσαλάν, ήρθαν να επιβεβαιώσουν αυτό που περιγράψαμε παραπάνω. Πως η χώρα πήρε στρατηγική απόφαση για αλλαγή πορείας , τη στόλισε με ευφυολογισμούς στυλ «εκσυγχρονισμός» , «Ισχυρή Ελλάδα» κλπ και , στο βωμό αυτής της απόφασης , της πλούσιας διαβίωσης δηλαδή , ήταν διατεθειμένη να σκύψει το κεφάλι μπροστά στα πάντα …
Ο κατήφορος από’κει και μετά ήταν αναμενόμενος και προβλέψιμος. Με μια μικρή διακοπή, το πάρτι των Ολυμπιακών Αγώνων (που κι’αυτό το πληρώσαμε χρυσό) , που ακολούθησε τη μεγάλη μπίζνα του Χρηματιστηρίου, τα σημάδια πως το γλέντι της Εικοσαετίας τέλειωνε σιγά σιγά όλο και πολλαπλασιάζονταν . Τι κάναμε όλο αυτό το διάστημα για να το αποτρέψουμε; Με όσες (λιγοστές) ελπίδες είχαμε για κάτι τέτοιο, τέλος πάντων.. Τι σκεφτήκαμε, τουλάχιστον να κάνουμε την πτώση πιο ήπια ; Τίποτε απολύτως! Είπαμε , οι αποφάσεις είχαν ληφθεί και τα άτομα που τις έλαβαν δεν είχαν προφανώς ούτε την πνευματική και ηθική υπόσταση, ούτε και την πυγμή να δοκιμάσουν κάτι διαφορετικό. Απλά , ο εγωισμός τους εκτονωνόταν πάνω στον κοσμάκη που , ούτως ή άλλως , ήταν τόσο ναρκωμένος που δε μπορούσε ν’αντιδράσει σοβαρά.
Τι προσβολές έχει δεχτεί ο απλός κόσμος τόσα χρόνια! Τι τιμωρίες , τι ειρωνεία, τι χλεύη… Μόνο και μόνο για να νιώθουν δυνατοί αυτοί που ήταν σφαλιάρα και πενηντάρικο , κατακέφαλο και κατοστάρικο (σε εκατομμύρια)… Άδειαζαν τα παντελόνια και γέμιζαν οι τσέπες…
Τώρα, που ήρθε η ώρα της πληρωμής για τα πεπραγμένα των προηγούμενων δεκαετιών βέβαια, φάνηκε όλη η γύμνια της προηγούμενης κατάστασης. Μία άρχουσα τάξη θνήσκουσα και γηραλέα, με αδύναμη, πέραν του διαχειριστικού των ταμείων της διάδοχη κατάσταση , αστείοι μαντραπήδες και γραφικοί , αγράμματοι λούμπεν που απ’το πουθενά τα τελευταία χρόνια βαφτίστηκαν «ισχυροί παράγοντες του τόπου», αντί να’ναι μεταξύ Ευελπίδων και Πάνια , που το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι να κάνουν «δουλίτσες», άνθρωποι του Πνεύματος που αποδυκνείονται φυτά εσωτερικού χώρου, άφωνοι , άχρωμοι , απλοί κονδυλοφόροι της κοινωνικής επετηρίδας, χωρίς αποτύπωμα στην πραγματική κοινωνία, εκμαυλιστές και εισαγγελείς εναντίον των πολλών αλλά , υπάκουα σκυλιά ενώπιον των λίγων..
Όσο για το τι καταφέραμε όλο αυτό το διάστημα; Επί της ουσίας, πλην της επίπλαστης ευδαιμονίας, τίποτα σημαντικό. Τίποτε που δεν είχαν καταφέρει κι όλοι οι υπόλοιποι (τις περισσότερες φορές μάλιστα καλύτερα απο’μας), καμία πρωτιά, καμία ουσιαστική υποδομή, πάνω στην οποία να βασίσουμε το μέλλον. Μόνο κούφια λόγια περί ισχυρής , ευρωπαϊκής Ελλάδας, τόσο ώστε να εφησυχάζει το πόπολο και να γίνονται «οι δουλειές μας», λόγια που , όταν ήρθαν τα δύσκολα, πέταξαν σαν αναστεναγμός στον άνεμο.
Και βρισκόμαστε έτσι στη δυσάρεστη κατάσταση , να προσπαθούμε να ορθοποδήσουμε ξεπουλώντας τα πάντα (πάλι σύμφωνα με αποφάσεις άλλων), υπό τη χλεύη εχθρών και «φίλων», μπερδεμένοι , με τσακισμένη ψυχολογία, χωρίς ίχνος Οράματος , κάποιον Εθνικό Στόχο , που να φέγγει σα φάρος μέσα στην καταιγίδα για να μας οδηγήσει, χωρίς να μπορούμε να ξεχωρίσουμε ποιος είναι μαζί μας και ποιος ενάντια , εντός κι εκτός και παρ’ολ’αυτά προχωράμε… Και θα προχωράμε και θα συνεχίσουμε να προχωράμε, προς πείσμα και κατάπληξη όλων.
Βλέπετε κάποια αναλογία με τον ποδοσφαιρικό Παναθηναϊκό; Κάποιον παρόμοιο , αν όχι κοινό, τρόπο λειτουργίας; Για να δούμε…
Απ’τα τέλη του 70, αρχές 80 , η Ομάδα πέρασε σε νέα εποχή. Εποχή αφθονίας, θεωρητικά, εποχή που όφειλε να συνοδευτεί με άλματα εξέλιξης και του Συλλόγου αλλά και του ελληνικού ποδοσφαίρου γενικότερα . Αντ’αυτού, ο δρόμος που επελέγη, ήταν αυτός του τραβηγμένου χειρόφρενου. Πάρα τις τεράστιες (θεωρητικά) ευκαιρίες, τα δύο πρωταθλήματά μας στη δεκαετία, κοντά με ΠΑΟΚ-ΑΕΚ-ΑΕΛ (!), λένε πολλά. Οι ευρωπαϊκές επιτυχίες , αυτές που έχτισαν σιγά σιγά την αίγλη του «Πρέσβη» Panathinaikos , σαφώς και αποτελούν στολίδι, ιδίως για εμάς τους λίγο μεγαλύτερους, πλην όμως , ρεαλιστικά , ούτε Wembley ήταν , ούτε, αντικειμενικά, κάτι που να ξεφεύγει απ’τα όρια της εσωτερικής κατανάλωσης, αν σκεφτούμε πως μιλάμε για τη δεκαετία που κατέκτησαν Ευρωπαϊκούς τίτλους οι Μέχελεν και οι Δυναμό Τιφλίδας αυτού του κόσμου… Απλά, η εγχώρια ανημπόρια , έδινε άλλη βαρύτητα στην προσπάθεια κάποιου που δεν ξεφτιλιζόταν με το που έμπαινε σφραγίδα στο διαβατήριο.
Και , φυσικά, η χειρότερη επιλογή που στοίχειωσε τη δεκαετία αλλά και άνοιξε το δρόμο για τα ακόμα μεγαλύτερα δεινά που βασάνισαν το χώρο του αθλητισμού και την ελληνική κοινωνία γενικότερα την επόμενη δεκαετία, ήταν η ανοχή στη λαίλαπα Κοσκωτά απ’τη μία αλλά , κυρίως, η μη απαίτηση για παραδειγματική τιμωρία όσων ενεπλάκησαν και επωφελήθηκαν απ’το κολοσσιαίο σκάνδαλο, προσώπων και ομάδων. Η στρατηγική της σιωπηρής δεκαετούς αποχής από τίτλους , όχι απλά δε συνέτισε ένα ήδη διαβρωμένο ηθικά τμήμα του λαού αλλά , με την πρώτη ευκαιρία, χρησιμοποιήθηκε ως απόδειξη καταπίεσης και εργαλειοποιήθηκε για να δικαιολογήσει τα αίσχη που ακολούθησαν. Η τεράστια ευκαιρία κάθαρσης πετάχτηκε στα σκουπίδια, οι ευνοϊκές συνθήκες αλλαγής στάτους χαραμίστηκαν και , κάπως έτσι , περάσαμε στην επόμενη δεκαετία με μετρημένους ισολογισμούς, με διατήρηση (στο μυαλό μας) αθλητικών ισορροπιών, με κάμποσο χαβαλέ , λίγο χουλιγκανισμό, Καλογρέζα και Interamerican στη φανέλα . Και μετά , ήρθαν οι μέλισσες…
Δυστυχώς για όλους μας , ακριβώς τη δεκαετία που ο ποδοσφαιρικός Παναθηναϊκός, όπως και όλη η Ελλάδα γενικότερα, κανονικά έπρεπε να απογειωθεί, με όλες τις προϋποθέσεις με το μέρος του , αυτή ακριβώς η δεκαετία απεδείχθη μοιραία και για τον έναν και για την άλλη . Βλέπετε , η κυβερνώσα Ελίτ που λέγαμε, απεδέχθη χωρίς να προβάλλει την παραμικρή αντίσταση , την επιβολή στα πράγματα ενός πανέξυπνου μεν , ολέθριου για το κοινωνικό σύνολο δε , ανθρώπου, τα έργα και τις ημέρες του οποίου πληρώσαμε , πληρώνουμε και θα πληρώνουμε για πολύ καιρό ακόμα.
Ο πρώην «άνθρωπος του Τείχους» , υπηρέτης πλέον νέων αφεντάδων που , προφανώς, εκτίμησαν τις άριστες επιδόσεις του στην υπόσκαψη και τη δολιοφθορά και τον πριμοδότησαν με ασυλία ακριβώς για να εντείνει το έργο του πάνω στο λαό που , απ’την προηγούμενη κιόλας δεκαετία, όπως είπαμε , έδειξε την κλίση του προς την αυτοκαταστροφή έναντι ενός πρόσκαιρου κέρδους, αυτός ο πανούργος άνθρωπος αφέθηκε ανεξέλεγκτος να διενεργήσει νέο παιδομάζωμα (και όχι μόνο), χαϊδεύοντας τα ταπεινότερα ένστικτα του κοσμάκη , διαλύοντας κάθε έννοια λογικής, κάθε έννοια ισονομίας και δικαιοσύνης, κάθε έννοια αιδούς.
Η απόλυτη Ύβρις σε αθλητικό και κοινωνικό επίπεδο. Πλην όμως , ποιος στ’αλήθεια φταίει πιο πολύ; Ο δράστης ή αυτός που θα μπορούσε ή , έστω , θα έπρεπε να επιχειρήσει, να τον σταματήσει και δεν το έπραξε συνειδητά; Είναι ή δεν είναι αλήθεια φίλοι μου , πως η διοίκησή μας στεκόταν αδιάφορη στα όσα τραγικά διαδραματίζονταν εντός κι εκτός αγωνιστικών χώρων; Είναι ή δεν είναι αλήθεια πως όποτε , παρελπίδα, η ομάδα προσπαθούσε αγωνιστικά να σταθεί στο Παναθηναϊκό της επίπεδο, είτε διαλυόταν την επόμενη χρονιά, είτε δεν ενισχυόταν όπως και όσο έπρεπε, είτε διολίσθαινε σε τεχνητές κρίσεις που οδηγούσαν σε ακατανόητες αλλαγές προπονητών, σε αναπροσαρμογές στόχων λίγο πριν το τέλος , σε σοκαριστικές απώλειες βαθμών σε παιχνίδια που δεν περίμενε κανείς ;
Η ανοχή που επέδειξαν οι διοικούντες τον Παναθηναϊκό μας ήταν που άφησε την Κερκόπορτα ανοιχτή για όλα αυτά που βλέπουμε σήμερα να είναι καθεστώς. Κορμιά έξω και ψυχές μέσα στην περιοχή, ψυχώσεις για νίκη με κάθε κόστος , φιγούρες που κλέβουν τα παιδιά τους μέχρι και στο τάβλι και καμαρώνουν κιόλας… Απ’τα 90s ξεπήδησε και διαμορφώθηκε το τεράστιο ρεύμα των οπαδών που έχουν πλήρως διαστρεβλωμένη εικόνα ακόμα και των πιο απλών κανόνων της μπάλας . Μια κουβέντα γύρω σας , αρκεί να το διαπιστώσετε. Είναι τρομακτικό! Τόσος κόσμος ασχολείται με το ποδόσφαιρο και είναι αθλητικώς αναλφάβητος ! Τόσοι άνθρωποι έχουν δηλητηριαστεί τόσο βαθιά που , για κάθε ήττα φταίει κάποιος άλλος , ο διαιτητής συνήθως και για κάθε νίκη, ασχέτως αν έχει φρίξει η πλάση, είμαστε μάγκες και σας γαμ@με όλους ..
Ξεπήδησαν ορδές παραγόντων, δημοσιογράφων από επιδοτούμενα ΙΕΚ , τηλεσχολιαστών, διάφορων άλλων ρυπαρών τύπων που κόπριζαν και συνεχίζουν να κοπρίζουν την καθημερινότητά μας , όλοι με πιστοποιητικό φρονημάτων, άλλοι προβληματικοί εκ φύσεως και άλλοι γενίτσαροι για τα φράγκα. Έτσι γίνονται αυτά όμως . Αν τα’χεις σπουδάσει στο καλύτερο Πανεπιστήμιο του Κόσμου στον τομέα του , τα συγκεκριμένα βήματα είναι τυφλοσούρτης .
Όλος αυτός ο εσμός φυσικά, δεν ήταν δυνατόν να περιοριστεί στον αθλητισμό. Πέρασε και στην κοινωνία. Αυτό το «με κάθε κόστος» ενίσχυσε και ανατροφοδοτήθηκε απ’αυτό που περιγράψαμε προηγουμένως, τη συλλογική πρόθεση για θυσία οποιωνδήποτε αρχών μπροστά στο πρόσκαιρο προσωπικό κέρδος και την καλοπέραση. Εξ ου και η μαεστρία, στα όρια της μεγαλοφυΐας τολμώ να πω , του συγκεκριμένου ανθρώπου. Κάλυψε τις όποιες ενοχές ή δεύτερες σκέψεις ενός μεγάλου τμήματος του κόσμου με τίτλους αγορασμένους , διακρίσεις κάλπικες αλλά , μικρή σημασία έχει , μαυλίζοντας τη συνείδηση, προσφέροντας χαρά και αυτοπεποίθηση σ’αυτούς που , μετά τη ρεζίλικη στάση τους στο θέμα Κοσκωτά, έπρεπε να μη πλησιάζουν σε γήπεδο στα δύο χιλιόμετρα από ντροπή και μόνο . Χαρά κι αυτοπεποίθηση βέβαια που σε μια σώφρονα κοινωνία θα ονομαζόταν θράσος χιλίων πιθήκων, πλην όμως, στα δικά μας τα μέρη , όχι μόνο πέρασε ως μαγκιά αλλά , κυρίως, αντί να τους στρέψει όλους απέναντι, έπεισε τους αφελείς, τους μεγαλομικρούς και τους επαρχιώτες πως αυτός είναι ο δρόμος.
Τι απ’αυτά θα συνέβαινε αν η διοίκηση της Ομάδας μας , ως το μεγαλύτερο επιχειρηματικό και ποδοσφαιρικό μέγεθος της χώρας τότε , ζητούσε και προσπαθούσε (για να μη πω απαιτούσε) να μπει φρένο σ’αυτό τον κατήφορο; Όπως , για παράδειγμα, στις λοιπές δραστηριότητές της που δεν επηρεάστηκαν απ’αυτές τις αλλαγές, γιατί εκεί τα πράγματα ήταν ξεκάθαρα απ’την αρχή και δεν αμφισβητήθηκαν ποτέ; Γιατί μόνο εκεί και όχι κι εδώ ; Το να είμαστε ικανοποιημένοι με τη δεύτερη θέση, επειδή δίνει λεφτάκια απ’την Ευρώπη, θεωρήθηκε σωστή επιλογή; Το να εξευτελίζεις τόσα εκατομμύρια κόσμου , αφήνοντάς τους με πληγωμένη περηφάνια, ανάλογα τις ορέξεις του κάθε περίεργου αλλά , όταν αυτός ο πληγωμένος κόσμος θίγει τη δική σου περηφάνια, εκεί μουλαρώνεις και ξεκινάς εμφύλιο; Με τιμωρητικές για τον απλό φίλαθλο πρακτικές; Προφανώς (πια), δεν ήθελες να πληρώνεις για σκοπούς που ήταν προκαθορισμένη η κατάληξή τους , φταίει όμως ο μπαμπάς με το παιδί του , που δεν καταλάβαιναν την υψηλή στρατηγική σου ; Και , για να κάνουμε ένα άλμα στο μέλλον, ποιος πληγώθηκε το ξέραμε από τότε .
Ποιός δικαιώθηκε όμως , έστω κι ας είναι άγονη , προς το παρόν, η δικαίωσή του ; Ο οπαδός ή ο πρόεδρος;
Και , κάπως έτσι, φτάσαμε στα του νέου αιώνα. Όλ’αυτά που ζήσαμε ήταν τα όλο και πιο φουσκωμένα, δυστυχώς όμως προδιαγεγραμμένα με μαθηματική ακρίβεια, επίχειρα της συνεχιζόμενης άρρωστης κατάστασης . Το αίσχος της Ριζούπολης, η πιο μαύρη στιγμή στην ιστορία του Ελληνικού ποδοσφαίρου μακράν της δεύτερης, ένα έγκλημα που θορύβησε ως και τον αυτουργό του , που προσπάθησε την επόμενη χρονιά να διασκεδάσει τις εντυπώσεις… Η απαξίωση παικτών που , λίγους μήνες μετά , έφεραν την Ελλάδα στην κορυφή του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου… Η διάλυση ομάδων που δικαιούνταν πολλά και δεν χάρηκαν έστω μια καλή κουβέντα… Κυράστας , Μαρκαριάν… Σκόπιμες τρικλοποδιές και πεταμένες ευκαιρίες, μπας και σηκώσει κεφάλι έξω ο εφτάρας , μη του κλέψουμε τη δόξα και μετά έχουμε απαιτήσεις… Μόνη αναλαμπή Λέτο , Σισέ και η ομαδάρα του νταμπλ του ‘10 , πριν η προσπάθεια -τι πρωτότυπο !- τρυπηθεί από μέσα , απ’τους «εγγυητές της ενότητας»…
Η συνέχεια, γνωστή. Γόντικες, Κωνσταντόπουλοι , οικονομική και αγωνιστική ανέχεια, ξεπούλημα ηθικό, κατάθλιψη και τρύπια στομάχια , Αλαφούζος, ισορροπιστής του κενού , αλλοπρόσαλλες αποφάσεις, ανίερες συμμαχίες, περίγελως εχθρών και φίλων , με το αποτέλεσμα όλων αυτών να παραμένει σταθερά αρνητικό. Μια ομάδα χωρίς διοικητική προστασία σε κανένα επίπεδο, μια ομάδα που , σε πείσμα των οπαδών της που , ακόμα και τώρα, περιμένουν μια σπίθα, έχει αποφασίσει να εγκαταλείψει τον πραγματικό πρωταθλητισμό προς εξυπηρέτηση εξωποδοσφαιρικών συμφερόντων των ιδιοκτητών της -δεν εξηγείται αλλιώς η στάση τους- , μια ομάδα που απλά προσπαθεί να διαχειριστεί την απογοήτευση και το θυμό της πλέμπας των κερκίδων με σποραδικές ψευτοεπιτυχίες , μην έχοντας δημιουργήσει την παραμικρή σοβαρή υποδομή δεκαετίες τώρα , αδυνατώντας να φτιάξει γήπεδο και εγκαταστάσεις για τον ΑΟ , την ώρα που όλοι οι υπόλοιποι έκαναν αυτό που ήθελαν , ακριβώς με τον τρόπο που ήθελαν…
Δεω θέλω να επεκταθώ περαιτέρω, όλα αυτά είναι γνωστά και πρόσφατα, τα έχουμε ξαναπεί και , δυστυχώς, θα επανέλθουμε απ’ό,τι φαίνεται, θα επιμείνω όμως στα δύο κομβικά σημεία, της Ριζούπολης και του Euro . Εκεί ήταν που οι διοικούντες τον ποδοσφαιρικό Παναθηναϊκό είχαν δύο απανωτές ευκαιρίες ν’αλλάξουν τη μοίρα του Συλλόγου αλλά και του Ελληνικού ποδοσφαίρου γενικότερα. Να βάλουν φρένο μια και καλή στη γενικότερη κατάπτωση και σαπίλα, τιμωρώντας τους υβριστές και τους δολιοφθορείς και , με μπροστάρη την Ομάδα μας , να σαλπίσουν ξεκίνημα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, κάτι που δε θα περιοριζόταν στη μπάλα αλλά , νομοτελειακά, θα διαχέονταν ως αίσθηση σε όλη την Κοινωνία…
Για άλλη μια φορά, απεδείχθησαν ολίγοι . Και μοιραίοι . Η επιλογή τους ήταν σαφής και σύμφωνη με τα πιστεύω τους και τα συμφέροντά τους. Και τα επίχειρα της επιλογής αυτής τα «χαιρόμαστε» (και θα συνεχίσουμε) είκοσι και χρόνια μετά..
Και τώρα; Τι γίνεται τώρα;
Τι θα μπορούσε να γίνει δηλαδή; Και στο ειδικό και στο γενικό επίπεδο; Τι θα μπορούσε να γίνει πέρα απ’αυτό που βλέπουμε; Με τον απλό κόσμο αρνησίβουλο και φοβισμένο για τα χειρότερα, με τα οποία τον απειλούν; Με το μεγαλύτερο μέρος να μη μπορεί να ξεχωρίσει πια , μετά από δεκαετίες πλύσης εγκεφάλου, το σωστό απ’το λάθος, το δίκαιο απ’το άδικο ; Όταν η πλατιά εικόνα έχει θολώσει και το μόνο στο οποίο μπορεί (και του επιτρέπεται) κάποιος να κεντράρει είναι το προσωπικό του κέρδος , το μεροκαματάκι του , η βόλεψή του , ακόμα και εις βάρος όλων των άλλων , πώς άραγε μια τέτοια κατάσταση μπορεί να υποστηριχθεί και να συνεχίσει να υφίσταται;
Μα , φυσικά, δε μπορεί. Όχι πια . Φτάσαμε στο τέλος. Οι τελευταίες αναθυμιάσεις στο ντεπόζιτο κάηκαν. Από δω και πέρα έχει ελεύθερη πτώση. Και , αν ο κόσμος είναι μαθημένος πλέον στις πτώσεις, οι ελίτ δεν είναι… Δε φαντάζονταν ποτέ πως θα ερχόταν η ώρα της αντικατάστασής τους , πως θα έφταναν στο μη περαιτέρω . Κακώς, βέβαια, γιατί δεν είναι η πρώτη φορά , απλά , η διεστραμμένη εκδοχή της πραγματικότητας που κάρφωσαν στα μυαλά του κοσμάκη φαίνεται πως επηρέασε και τους ίδιους και θεώρησαν πως πάγωσε η φυσική ροή των πραγμάτων. Να όμως που οι εξελίξεις ανεβάζουν απότομα τη θερμοκρασία και ξεπαγώνουν το ποτάμι , σαν κεραυνός σε πυριτιδαποθήκη , σα βόμβα σε διυλιστήριο …
Η φύση βέβαια, απεχθάνεται τα κενά. Κάποιος κάνει στην άκρη και κάποιος άλλος καλείται ν’αναλάβει. Ποιος μπορεί να είναι αυτός; Προσωπικά, δεν έχω την παραμικρή ιδέα. Με γνώμονα τα όσα διαδραματίζονται παγκοσμίως όμως , θα τολμήσω να κάνω μια πρόβλεψη και για την Ελλάδα και τον Παναθηναϊκό μας . Η ώρα της αλλαγής προσωπικού πλησιάζει, ενδεχομένως ταχύτερα απ’όσο κάποιοι περίμεναν ή εύχονταν . Το νέο προσωπικό, επειδή τα ψέματα τελείωσαν , αναγκαστικά θα πρέπει να είναι εγνωσμένης αξίας, επιχειρηματικής (όχι κρατικοδίαιτης-κομματικής), με ιδέες που να εναρμονίζονται με τη νέα κατάσταση. Ή ,αν αυτό δεν είναι εφικτό, τουλάχιστον να μην είναι αντίθετοι .
Άνθρωποι που θα αποκαταστήσουν, όσο γίνεται, τη χαμένη αξιοπιστία του οικοδομήματος, θα τιμωρήσουν αλλά και θα ενώσουν, θα ενεργοποιήσουν ό,τι αξίζει και μπορεί πια να ενεργοποιηθεί και , από κει και πέρα, ο χρόνος θα δείξει…
Ναι , το καταλαβαίνω πως πολλοί δε συμμερίζεστε αυτή μου την άποψη. Και λογικό είναι, μ’όλα αυτά που έχουμε δει . Επιμένω όμως πως η Ανάγκη θα επιβάλλει τις νέες λύσεις. Οι οποίες -ω ,του Παναθηναϊκού θαύματος!- είναι αυτές ακριβώς που πρέσβευε η παρέα του Καλαφάτη, όπως λέγαμε στην αρχή : Όραμα , τόλμη , πάθος… Και θα πάψει επιτέλους ν’ακούγεται το μόνο σοφό γνωμικό που γέννησε η Νεοελλάδα , «Αυτός/ή δε μπορεί να φτιάξει το ποδόσφαιρο, θα φτιάξει την Ελλάδα;»…
ΥΓ) Το παρόν ξεκίνησε να γράφεται αρχές Νοεμβρίου. Για λόγους σεβασμού, κρίθηκε πρέπον να δημοσιευτεί με την καινούρια χρονιά.